Başarı-sızlık

Başarı-sızlık

Nedir başarısızlık? Neye göre? Veya kime göre ölçülür başarısızlık? Başarı nedir? Bu ölçütleri kim belirlemiş? Biri size başarısızlık nedir diye sorsa ne cevap verirdiniz? Başarılı olmak mı? Sınav notları mı? Okulu kaç yılda bitirdiğin mi? Takdir, teşekkür, onur belgesi mi? ÖSYM sıralaman mı? Maalesef bu sayısal kıstasların hiçbiri bana göre bir mertebe değildir. Tabii ki bu sayısal veriler sonucu sıralamaya girmiş insanları tebrik ediyorum. Amacım bu ‘başarılı’ kesime fesatlık beslemek değil, bu derecelendirmede yer alamadığı için kendini hor gören bireylere bunun böyle olmadığını göstermek.

Her bireyin doğduğu ve yaşadığı şartlar farklı. En basitini düşünün: seviyenizi belirleyecek o sınava gelirken hangi şartlar altında geldiniz? Önceki akşamında ne yediniz? Ya da bu sınavdan çıkınca ne yapacaksınız? Belki içinizden biri anne veya baba, birileri annesiz ya da babasız, birileri aynı zamanda çalışmak zorunda işten ancak izin almış hemen geri dönecek, birileri yokluk çekiyor o sınav ücreti bile borç harç içinde ödenmiş, birileri sınava girmeden birkaç gün önce şiddet görmüş, birileri sınavdan çıkınca psikolojik şiddet görecek… Daha niceleri. Yani tüm bu etkenlerden sonra sınavda gerekli sayı değerlerine sahip olamazsan başarısız mı sayılacaksın? Ama bu haksızlık! Aynı sınavdan bu koşullarda başarı sağlayanları takdir ediyorum. Onlar ödüllerini zaten almış. Deyim yerindeyse elek altında kalanlar, onların kendine haksızlık etmelerini istemiyorum. Dikkatinizi çektiyse kendilerine haksızlık etmeleri üzerinde duruyorum. Çünkü bu konuda başkaları beni zerrece ilgilendirmiyor. Kaldı ki sayısal verilere göre sınıflandırma yapan insanlar kendi körlüleri içinde boğuluyorlar. Renk körlükleri. (Hayatı alınan puan, not veya sıralamada arayan akraba eş dost ve tanıdıkları hedef alıyorum.) Bireyi karakteri ve yaşantısıyla özdeşleştiremedikten sonra sayısal verilerle eleştirmek kolaydır.

Bence başarı kişinin kendi için koyduğu hedefe göre değişir. Size şöyle örnek vereyim: Aynı üniversitenin farklı fakültelerini ele alalım. Eğitim fakültesinde vizede 75 alan bir öğrenci çan eğrisine takıldım ve CC düştü diye üzülürken mühendislik fakültesinde vizeden 30 alan bir öğrenci finalden 55 alırsa CC ile geçebilmenin umuduyla yaşar. Kesinlikle mühendislik öğrencisini aşağılamıyor ya da eğitim fakültesini hafife almıyorum. İki ortam arasındaki farkı gösteriyorum. Mühendislik fakültesinde ortalaması 46 ile BA düşen insan tanıyorum; bu oradaki öğrencilerin hepsinin başarısız olduğu anlamına mı gelir? Sayısal verileri değerlendiren insanlara sesleniyorum: ‘BA, AA’dan sonra en iyi gelen harf sistemi ama notu 46 onu ne yapacağız? Ya da başka fakültede 87 ortalama ile şartlı geçen öğrenciyi başarısız mı sayacağız? Bu yüzden ki şahsınızı yine en iyi tanıyan sizler olarak kendi kapasitenizi biliyorsunuz, şartları biliyorsunuz, başkalarının sizi sayısal verilerle yargılamasına izin vermeyin!

Başarısızlığınız sonucunda varsa bir cereme siz çekeceksiniz. Kimse başarısızlara ödül vermiyor biliyorum. O halde ödül vermedikleri gibi cezalandırma da yapmasınlar. Ceza deyince aklınıza telefona el konması, harçlığın kesilmesi gelmesin. Başka yaptırımlarda ceza sayılabilir. Bazen sözler de cezadır. Kendi hedefleriniz sizin üzerinize devredip başarısızlığınızdan utanç duymaları da bir cezadır. Sizin yerinize endişelendiklerini söyleyebilirler. Öyleyse bunu sizin içinde bulunduğunuz ruh halinizi ve yaşam şartlarınızı düşünerek endişelensinler. Kulak asmayın demesi kolay ama onlara anlatın. Ne olduğunu anlatın. Aklınızdan başka neler geçtiğini anlatın. Hem n’olmuş, başarısız olduysak n’olmuş? O dersten kaldıysak? O dereceye giremediysek? O işi alamadıysak? Bizden bekledikleri o başarıyı sağlayamadıysak? Başka başarılarda elde ettik. Başka dersleri geçtik. O iş olmadı başka işe başvurduk. N’olmuş yani; belki de gerçekten başarısız, belki de gerçekten tembeliz ya da çok affedersiniz geri zekalıyız! Belki de kendimize koyduğumuz sınır buydu. Bize gerekli olan başarı bu kadardı. İlla onların istediği başarılarını mı elde ettiğimiz zaman başarılı sayılacağız? Evet bu bir kıstas. Bundan kaçamayız fakat siz sizin için gerekli olan kıstası belirleyin ve buna uyun. Başkalarının kıstasına uymaya çalışmayın. Gidin, başarısız olun ama mutlu olun. Mutluluğu başarı da aramayın.