Ekmek Karın, Estetik Göz Doyurur

Türk kültüründe ekmek, yemeklerin yanında takviye gıda olarak un, su, tuz ve maya ile hamur yoğurup fırınlanarak, yapılır. Yöreye göre farklılıklar gösterse de temel kullanım amacı çok yokluk çekmiş Anadolu'nun evdeki nüfusu doyurmak ve karın tokluğunu uzun süre kalıcı olmasını sağlamak için sofraların başlıca tamamlayıcı unsuru olmuştur. Türkiye'de pek çok şey ekmek ile ölçülendirilir. Ekmek demek emek demektir. Ekmek demek yemek demektir. Ekmek demek karın tokluğu demektir.

 

Ekmek toplumumuzda kutsaldır. Çünkü ekmek herkesin ulaşabileceği bir besin kaynağıdır. Meyveye herkes ulaşamaz, tatlıya herkes ulaşamaz, yeri gelir bir tas çorbaya bile herkes ulaşamaz ama ekmek herkesin ulaşabileceği ve doyurucu bir besindir. Bu yüzden ekmek temel ölçüt olarak kullanılır.

 

Yaşamak için enerjiye ihtiyaç vardır. Beslenme bu yüzden barınmadan bile önce gelir. Hal böyle iken aç olan birine müzikten, tasarımdan veya sanattan bahsedemezsin. Bu yüzden gelir seviyesi düşük olan ülkelerde ünlü besteciler çıkmaz bu yüzden çok ödüller almış filmler izleyemeyiz. Karnı aç olan birine göreceli estetiği anlatamayız. Ötekileştirmeye gerek yok kendimizi düşünelim karnımız açken o yemeği mideye indirmekten başka bir şey düşünmeyiz. Ne sofra düzeni ne sofra adabı gözümüz görmez. Bu nedenle önce ekmek. Sonra?

 

Yeme-içme, barınma gibi temel ihtiyaçları karşılamak için genel olarak ekmeği tanımladık. Şimdi sıra estetikte, estetik toplum genelinde burun yaptırmak meme büyütmek gibi cerrahi işlemlerle anılıyor.

Oysa estetik bu kadar dar bir alanda anılacak kadar küçük veya önemsiz bir şey değildir. Estetik kişinin güzellik algısı ile ilgilidir. Görecelidir. Göze güzel gelen hitap şekline göre geniş alan yayılır. Estetik sanıldığı gibi öyle zenginlerin ulaşabileceği çok para gerektiren bir olay değildir. Yokluk başka şey yoksunluk başka şeydir. Estetik yoksunluğu genelde üşengeç insanlarda görülür. Tenceresinde pişirip kapağında yemek mesela kullanacak tabağı yoksa tabii ki denilebilecek bir şey yok fakat kullanılabilir bir tabak var ve tamamen temel iç güdülerle ile tencereden yemek yeniyorsa bu estetik yoksunluğudur. Elbette tencereden yemek tercih meselesi olabilir lakin genel estetik algısına bakarsak ortalama bir yemek salonunda lokanta, büfe ya da davet düşünün, tencerede yemek yiyen insanlar ne kadar hoş karşılanır? İyi de biz hayatımızı topluma göre mi yaşayacağız? Hayır lakin bir toplumda yaşıyorsak eğer o toplumun kurallarına da uyum sağlamak zorundayız. Üzerinde biraz düşününce zaten olayın tencere ile ilgili olmadığı anlaşılır. Yoksa bir mekânda tencere ile sunum bir konsept bile olabilir.

 

Estetikle ile anlatmak istediğim şey: önce ekmek/emek dedik ya, sonra da estetik. Yapılan bir şeye verilen emeğin sunum şeklidir. Sadece yemek olarak düşünmeyelim. Bir marangoz düşünelim, ağaçları, kocaman tahtaları yontup ne hale getiriyorlar fakat eğer o emeğini süsleyip göze hitap etmesini sağlamazsa emeği göz ardı edilebilir. Desen olur vernik olur bir şeyler yapıp onu daha estetik hale getirirse emeğinin altını çizmiş olur. Bir inşaat düşünün: duvar örülmüş, sıva tamam, baca, mutfak, kapı... Dıştan estetik bir şeyler yapmadığı sürece orası sadece bir bina, inşaat olacaktır. Neden o plazalar gözünüze hep güzel görünür? Dışı tertemiz camlarla kaplı ayna gibi. Oysa o plazanın temeli camdan mı atıldı? Pazara gittik ya da manava, bir tarafta cadının Pamuk Prenses'e sunduğu gibi parlak bir elma, diğer tarafta tozlu rastgele tezgâhta yer bulmuş bir elma ve ikisi de aynı fiyata, hangisini tercih ederiz?

 

Estetik sanıldığı gibi öyle botokstan, cerrahi müdahalelerden ibaret değildir. Kaldı ki kişi kendisini o cerrahi müdahale ile mutlu hissediyorsa bırakalım öyle mutlu hissetsin. Estetik sadece bir güzellik algısıdır. Neyi nasıl güzel buluyorsanız işte o estetiktir. Diyorsanız ki tencerede yemek benim için estetik o zaman sizin için o estetiktir ama tencere de yemek işini tembellikten yapıyorsanız ya da üşengeçlikten işte orada estetiklikten uzaklaşıyorsunuz. Estetik, ekmek/emeğin altını çizmek tır. Bu yüzden önemlidir. Ekmek evet karın doyurur ama estetik de gözü doyurur.

 

Göz doyurmak önemlidir. Belki de bu yüzden komşunun tavuğu senin tavuğundan güzeldir. Belki de bu yüzdendir cadının elmasına kanışımız. Evet, ekmek midenizi doyurur ama estetik de gözümüzü doyurur.